ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ – 12/1/2023
Καλησπέρα, αποφασίσαμε να διοργανώσουμε αυτή την εκδήλωση στο στέκι ώστε να συμβάλλουμε κι ‘μεις από την πλευρά μας στην ενημέρωση γύρω από τις αλλαγές που φέρνει το νομοσχέδιο για το νέο ποινικό κώδικα και τον κώδικα ποινικής δικονομίας, καθώς και την προώθηση της συζήτησης για τις επιπτώσεις και τις στοχεύσεις των αλλαγών αυτών.
Δεδομένων των πολλών και πολύπλοκων νέων ρυθμίσεων που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο, απευθυνθήκαμε στον δικηγόρο Γιώργο Κακαρνιά να συμμετάσχει στην κουβέντα, ώστε να μας βοηθήσει να ξετυλίξουμε το κουβάρι. Έτσι πριν δώσουμε το λόγο στον Γιώργο, όπου θα μας εξηγήσει καλύτερα τις λεπτομέρειες, θα κάνουμε μια μικρή εισαγωγή για να περιγράψουμε συνοπτικά τις αλλαγές που φέρνει το νομοσχέδιο που αναρτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου, καθώς και κάποιες πολιτικές εκτιμήσεις.
Να σημειώσουμε πως είναι η τρίτη φορά που γίνονται τροποποιήσεις στο ποινικό κώδικα από την κυβέρνηση της ΝΔ και που έχουν ως στόχο την ολοένα και περισσότερο αυστηροποίηση του πλαισίου στο όνομα του δόγματος Νόμος και Τάξη.Κάποιες βασικές αλλαγές που είναι σημαντικό να αναφερθούν και που δείχνουν ξεκάθαρα τις πολιτικές στοχεύσεις είναι:
- Η αναστολή ποινής θα μπορεί να χορηγηθείτε σε ποινές με χρόνο έως το ένα έτος, και μόνο στην περίπτωση που οι αμετάκλητες προηγούμενες καταδίκες δεν θα υπερβαίνουν το ένα έτος.
- Πραγματική έκτιση (δλδ. πραγματική φυλάκιση) μέρους της ποινής έως 6 μήνες για τις ποινές από 2 έως 3 έτη, και έκτιση φυλάκισης για ποινές άνω των 3 ετών.
- Αύξηση του ανώτατου ορίου κάθειρξης επί συρροής κακουργημάτων στα 25 έτη (από 20) και επί συρροής πλημμελημάτων στα 10 έτη (από 8)
- Αυστηροποίηση των προϋποθέσεων της υφ’ όρων απόλυσης. Πλέον θα εναπόκειται στην κρίση του δικαστικού συμβουλίου ανάλογα με την «επικινδυνότητα του εγκλήματος» και τα «ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του/της υπόδικου»
- Επιβαρυντικές διατάξεις για τη διατάραξη δημοσίων υπηρεσιών, οι οποίες θα περιλαμβάνουν ακόμα και μόνο τις φωνές/διαμαρτυρίες
- Οι μαρτυρίες των μπάτσων θα γίνονται δεκτές πλέον μόνο γραπτές.
Δεν θα αναφερθούμε εκτενώς σε όλα τα διάφορα σημεία του κώδικα, αλλά αυτά τα σύντομα παραδείγματα χρησιμεύουν, ακριβώς όπως αναφέρθηκε παραπάνω, για να δώσουν μια μικρή γενική εικόνα της κυβερνητικής πολιτικής. Όποτε ο Υπουργός σε διάφορες συνεντεύξεις αναφέρεται στο υπάρχον πλαίσιο, το παρουσιάζει είτε ως αρκετά «αργό» ως προς την ταχύτητα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, είτε ως μη αρκετά «τιμωρητικό» – γεγονός που αντικατοπτρίζει κατά τον ίδιο την κατάσταση ατιμωρησίας που επικρατεί στην ελληνική κοινωνία.
Σε αυτήν την γραμμή επομένως, οι βασικές κατευθύνσεις του νομοσχεδίου περιλαμβάνουν:
- την επιτάχυνση των διαδικασιών της ποινικής δίκης
- την αυστηροποίηση των ποινών και για τα πλημμελήματα και για τα κακουργήματα
- την αύξηση του αριθμού των φυλακών, λόγω της αύξησης του αριθμού των κρατουμένων που θα προκύψουν.
Προφανώς, ο δημόσιος πολιτικός διάλογος που διεξάγεται αυτήν την περίοδο στα ΜΜΕ στέκεται κυρίως σε αυτό που γίνεται αντιληπτό ως «ατιμωρησία» και ως «κωλυσιεργία» του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Τι γίνεται όμως με τις προϋποθέσεις και των δύο αυτών εννοιών; Τι κρύβεται πίσω από την πρόθεση του ελληνικού συστήματος να «εξορθολογιστεί» και να «εκσυγχρονιστεί», στα πρότυπα του αγγλοσαξωνικού μοντέλου, δηλαδή του βρετανικού και αμερικάνικου συστήματος όπως διατυμπανίζει ο ίδιος ο υπουργός Φλωρίδης στις συνεντεύξεις του;
Σίγουρα δεν περιμέναμε από καμία κυβέρνηση να αναφερθεί στους δομικούς λόγους της παραβατικότητας, συχνά εξωθούμενη από τον ταξικό αποκλεισμό και τη φτώχεια. Ωστόσο, υποχρέωση δική μας είναι να στρέψουμε το δημόσιο διάλογο δίνοντας το κατάλληλο βάρος γύρω από τις πολιτικές και κοινωνικές προϋποθέσεις των θεσμικών αλλαγών. Υπό αυτήν την έννοια κάθε κίνηση που κάνει η εξουσία σε θεσμικό επίπεδο, είτε πρόκειται για την αλλαγή του ποινικού κώδικα, είτε για το χτίσιμο μιας νέας φυλακής, είναι πάντα μελετημένη και αποτέλεσμα του τρόπου λειτουργίας ενός κράτους που διαβάζει προσεχτικά τι κινείται στην κοινωνία, με στόχο να αποτρέψει και να καταστείλει οτιδήποτε μπορεί να το αμφισβητήσει άμεσα και ριζικά.
Μέσα σ΄ αυτό το πλαίσιο και έχοντας το βλέμμα στραμμένο στην αδιάκοπη διαδοχή κρίσεων τα τελευταία χρόνια – από την υγειονομική στην γεωπολιτική, και από την ενεργειακή στην πληθωριστική – ο νέος ποινικός κώδικας αποτελεί κομμάτι της προσπάθειας του κράτους να διαχειριστεί αυτές τις κρίσεις ως ευκαιρίες για την αύξηση της ισχύς του. Η «κρίση ως ευκαιρία» περιλαμβάνει όχι μόνο την διαχείριση παραδοσιακά αποκλεισμένων πληθυσμών, αλλά και των νεόπτωχων τάξεων που θα προκύψουν από τις νέες κρίσεις, σε μια αφόρητα βαρετή επανάληψη της ιστορίας. Μπάτσοι παντού, φυλακές γεμάτες, εξατομίκευση, αποξένωση και κοινωνικός κανιβαλισμός, είναι κομμάτια μιας στρατηγικής για τη στρατιωτική διαχείριση της κοινωνίας και την προσπάθεια ποινικοποίησης κάθε πτυχής της κοινωνικής ζωής που αμφισβητεί την παντοκρατορία του κράτους και του καπιταλισμού.
Ο οικονομικός εκβιασμός μέσω της αυστηροποίησης των ποινών θα μετατρέψει τα δικαστήρια σε κρατικές τράπεζες αποζημιώσεων και ο φόβος της φυλάκισης για το παραμικρό αδίκημα θα προσπαθήσει να καταστήσει την κοινωνία δέσμια ενός καθημερινού τρόμου απέναντι σε οποιοδήποτε θα τολμά να σηκώνει κεφάλι. Όποιο άτομο ορίζεται ως περιθωριακό θα εκφοβίζεται, θα κυνηγιέται και θα τιμωρείται (για παράδειγμα ο νέος ποινικός κώδικας κάνει λόγο ακόμα και για τις επαναπροωθήσεις μεταναστών), υπογραμμίζοντας πάντα τον δεδομένο ρατσισμό και φασισμό που ενυπάρχει στους θεσμούς.Ο πόλεμος κατά του εσωτερικού εχθρού και η αντιεξέγερση αποτελεί μια διαρκή στρατηγική των κυβερνήσεων ειδικά τη σημερινή περίοδο που χαρακτηρίζεται από αστάθεια μεταξύ διαδοχικών κρίσεων, ακρίβειας, πολέμων και γεωπολιτικών εντάσεων εντός της Ευρώπης και στη Μέση Ανατολή. Η εγκληματοποίηση ολόκληρων κοινωνικών ομάδων μέσα από τα δελτία ειδήσεων που μιλούν καθημερινά για τις λεγόμενες συμμορίες ανηλίκων, για την οπαδική βία, τους μετανάστες και τους Ρομά είναι κομμάτι αυτής της στρατηγικής του «διαίρει και βασίλευε».
Όταν η κοινωνική οργή βαφτίζεται οπαδική βία, όταν η πολιτική δράση παρουσιάζεται ως μπάχαλα και οι εξεγέρσεις των καταπιεσμένων χαρακτηρίζονται εθνικές μειοδοσίες, όταν οι κρατούμενοι θεωρούνται ως εν δυνάμει στο διηνεκές παραβατικοί – λες και παραβατικότητα είναι εκ γενετής ιδιότητα, τότε καταλαβαίνεις ποιος είναι ο σκοπός αυτής της μεταρρύθμισης. Γιατί ακριβώς τέτοιες είναι οι ιστορίες που ακούμε και διαβάζουμε σε καθημερινή βάση από τα δημοσιογραφικά παπαγαλάκια του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Στόχος δεν είναι η πάταξη κάποιας «παραβατικότητας», αλλά το αντίθετο, το βάθεμα το ταξικών διαχωρισμών, η εμπέδωση ενός κλίματος φόβου και φιλοτομαρισμού. Γιατί στην τελική οι αλλαγές αυτές όταν θα εφαρμοστούν αναμένεται να πλημμυρίσουν τις ήδη ασφυκτικά γεμάτες φυλακές με ακόμα περισσότερους φτωχοδιαβόλους, ακόμα περισσότερους αγωνιστές, όσα αντιστέκονται και όσα άτομα αποφασίζει το κράτος ότι δεν τα χωράει. Επομένως είναι κρίσιμο να δούμε αυτές τις αλλαγές ως κομμάτι μιας ακόμα επίθεσης στην τάξη μας, και πολιτικό καθήκον μας να αναδείξουμε την πραγματική στόχευση κι αυτής της μεταρρύθμισης.
Ευχαριστούμε πολύ! Ο λόγος στον Γιώργο.
